źródło: flickr.comW ich zaciąganiu przeszkadzają firmom skomplikowane procedury pozyskania kapitału (53,13%), wysokie koszty z tym związane (43,75%) oraz duża liczba wymaganych zabezpieczeń (38,54%). Firmy widzą za to szansę na pozyskanie środków z dotacji UE, o które w 2013 roku planuje ubiegać się aż 37,39% z nich – wynika z najnowszego raportu na temat finansowania MŚP w 2012 roku przygotowanego przez ARI SA.
Pierwsze półrocze 2012 roku było korzystne dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw działających w Polsce. Duża liczba inwestycji, często związana z przygotowaniami do EURO 2012, stymulowała ich rozwój. Jednak sytuacja ta zmieniła się diametralnie w trzecim kwartale ubiegłego roku, kiedy inwestycje te zostały ukończone. Dodatkowo, w Polsce zaczęły być odczuwalne skutki ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego. Efekty tej sytuacji widoczne są nadal. Obecnie priorytetem dla firm nie są już inwestycje, tak jak to miało miejsce w 2011 roku, lecz utrzymanie lub przywrócenie płynności finansowej (38,46%) – wynika z przeprowadzonych badań. Wśród przedsiębiorstw, które obecnie chcą inwestować w swój rozwój, nastąpił podział na te, które korzystają w tym celu z zewnętrznego finansowania (39,63%) oraz te, które wykorzystują wyłącznie kapitał własny (40,09%), bojąc się zaciągania zobowiązań związanych z ryzykiem finansowym.
MŚP napotykają nadal na poważne przeszkody w otrzymaniu finansowania zewnętrznego. Przedsiębiorcy deklarują, że najbardziej uciążliwe są dla nich skomplikowane procedury pozyskania finansowania (53,13%), wysokie koszty (43,75%) oraz duża liczba wymaganych zabezpieczeń stosowanych przez firmy finansujące (38,54%). Widoczny jest wyraźny spadek zaufania do instytucji finansowych. W porównaniu z rokiem 2011 zmalało ono aż dwukrotnie. 38,5%przedsiębiorstw uważa, że wiarygodność instytucji – źródła pozyskania kapitału zewnętrznego ma dla nich duże znaczenie.
Usztywnienie procedur bankowych oraz chęć minimalizowania ryzyka spowodowała, że mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa coraz chętniej korzystały w 2012 roku z dotacji unijnych (25%). Z kolei w roku bieżącym, po kapitał z UE planuje sięgnąć aż dwóch na pięciu badanych (37,39%). – Na przestrzeni ostatniego roku niemal o 4% wzrósł odsetek firm, które korzystają z funduszy pochodzących z programów unijnych. Oprócz tradycyjnych form finansowania, są one trzecim najważniejszym rodzajem kapitału stymulującego rozwój polskich przedsiębiorstw – informuje Szymon Gawryszczak, prezes zarządu w ARI SA.
Ostrożność w działaniach oraz stagnacja gospodarcza odbija się na wysokości planowanych pożyczek, kredytów, dotacji i innych zewnętrznych finansowań. Znacząco zmniejszyła się liczba firm planujący pozyskać kwotę powyżej 1 miliona złotych – z 29,82% do ok. 10% w 2013 roku. Dodatkowe fundusze mają być częściej przeznaczane na zakup nowych maszyn, wyposażenia, itp. (47,86%). Według firm ich sytuacja finansowa nie powinna ulec już pogorszeniu, więc przywracanie płynności finansowej nie będzie głównym działaniem w kwestii angażowania kapitału (35,04%). Firmy chcą też częściej wdrażać innowacyjne rozwiązania (33%). Mimo panującego kryzysu, pozytywnie oceniają swoją sytuację finansową (39,35%). Według prognoz ma się ona jeszcze poprawić (38,32%) w ciągu najbliższych 12 miesięcy.
Finansowanie MŚP w Polsce w 2012 roku – pełny raport
Z badania przeprowadzonego przez agencję Praktycy.com na zlecenie Agencji Rozwoju Innowacji SA wynika, że przedsiębiorcy coraz rzadziej zaciągają zewnętrzne zobowiązania finansowe. Już 2 na 5 firm (40%) finansuje się wyłącznie z kapitału własnego. Przedłużający się kryzys gospodarczy na świecie oraz spowolnienie gospodarcze w Polsce spowodowało, że ponad 40% z nich woli korzystać wyłącznie z własnych zasobów pieniężnych, co daje 10% wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Kolejna widoczna zmiana na rynku dotyczy korzystania wyłącznie z kapitału zewnętrznego, takiego jak kredyty, leasing, dotacje, itp.
W porównaniu z rokiem 2011 liczba firm, które pozyskują fundusze tylko z tego źródła podwoiła się i wynosi obecnie 20%. To wszystko powoduje, że coraz mniej jest przedsiębiorstw, które wykorzystują obie formy finansowania jednocześnie. Jeszcze przed rokiem było ich 60%, teraz ta liczba spadła do 40%. Widoczna jest więc coraz silniejsza polaryzacja. Rynek wyraźnie dzieli się na firmy, które mimo kryzysu chcą się rozwijać i zaciągają kredyty pod inwestycje oraz te, które nie podejmują ryzykowanych działań.
Skomplikowane procedury pozyskania finansowania zniechęcają przedsiębiorców
Mimo upływu roku od poprzedniego badania, główne czynniki utrudniające firmom pozyskanie finansowania wciąż pozostają te same. Przedsiębiorcy najczęściej wskazują skomplikowane procedury uzyskania kapitału (53,13%). Zawiłość przepisów oraz długi czas potrzebny na załatwienie formalności, nadal są skuteczną przeszkodą dla firm. Cierpią na tym nie tylko przedsiębiorstwa, ale też cała gospodarka, której rozwój jest przez to hamowany. To jednak nie koniec trudności, jakie napotykają przedsiębiorcy chcący pozyskać finansowanie zewnętrzne. Kolejną z nich są wysokie koszty pozyskania takiego kapitału (43,75%) oraz duża liczba wymaganych zabezpieczeń przez instytucje udzielające finansowania (38,54%). Warto zwrócić uwagę na fakt, iż polscy przedsiębiorcy coraz bardziej boją się zadłużać. Jeszcze w zeszłym roku taką obawę wskazywało 25,58% badanych firm, a po 12 miesiącach wynik ten wzrósł już do 30%.
Przedsiębiorcy chcą lepszych warunków
Korzystniejsze warunki finansowania to dla 60,56% przedsiębiorców, kluczowy czynnik decydujący o chęci skorzystania z funduszy zewnętrznych. Podobna ilość respondentów wskazała też potrzebę zwiększenia przejrzystości i skrócenia czasu potrzebnego na realizację procedury przyznawania finansowania – 57,28%. To jednak nie koniec, przedsiębiorcy chcieliby też, by oferta była dostosowana do potrzeb ich firm – 52,11%. W porównaniu z rokiem ubiegłym dwukrotnie więcej przedsiębiorców zwraca uwagę na wiarygodność firmy finansującej, aż 38,5%.
Skąd pozyskiwać finansowanie zewnętrzne?
Najpopularniejszym źródłem kapitału obcego są kredyty – 74,34%. Firmy często wybierają też leasing, w ciągu ostatnich 12 miesięcy 43,42% respondentów skorzystało z tej formy pozyskania kapitału zewnętrznego. Ważną rolę odgrywają również dotacje unijne, które są źródłem finansowania dla 25% przedsiębiorstw. – Na przestrzeni ostatniego roku niemal o 4% wzrósł odsetek przedsiębiorstw, które korzystają z funduszy pochodzących z programów UE. Oprócz tradycyjnych form finansowania, są one trzecim najważniejszym rodzajem kapitału stymulującego rozwój polskich firm – informuje Szymon Gawryszczak, prezes zarządu ARI SA.
Dużą popularność dotacji unijnych potwierdzają plany przedsiębiorców, z których wynika, że najchętniej skorzystaliby właśnie z nich – 37,39%. Kredyt jest dopiero na drugim miejscu – 34,78% wskazań. To duża zmiana w stosunku do roku ubiegłego, kiedy to najpopularniejszy był właśnie ten instrument finansowy. Taki stan rzeczy może wynikać z charakteru kapitału unijnego oraz sytuacji gospodarczej w kraju. Podstawową zaletą dotacji jest jej bezzwrotny charakter, możliwość sfinansowania znacznej części projektu, a nawet w przypadku projektów doradczych – całości takiego projektu. Wystarczy spełnić określone wymagania i wywiązać się z zaplanowanych założeń. – Możemy wnioskować, że zwiększenie zainteresowania dotacjami unijnymi wynika z coraz mniejszej skłonności przedsiębiorców do podejmowania ryzyka, jakim jest spłata zaciągniętego kredytu. Warto też zauważyć, że firmy coraz częściej rozważają pozyskanie inwestora zewnętrznego, który również nie będzie wymagał od nich zwrotu wniesionego kapitału. W ubiegłym roku blisko 2% badanych przedsiębiorców skorzystało z takiej możliwości. Przewiduje się, że ta liczba zwiększy się w 2013 r. do 3,48% – wyjaśnia Szymon Gawryszczak.
Niższe kwoty pożyczek
W ciągu ostatniego roku przedsiębiorcy najczęściej pozyskiwali kwoty od 10 do 100 tysięcy złotych – 42,74%, wynika z badań. Kwoty od 100 do 500 tysięcy złotych otrzymało 28,23% respondentów. Z finansowania większego niż 1 milion złotych skorzystało 8% firm, o 20% mniej niż w 2011 roku. Jest to potwierdzeniem końca boomu inwestycyjnego i ogólnego spowolnienia gospodarczego. Nic nie wskazuje na to, że w 2013 roku sytuacja miała się zmienić. Zdecydowana większość (80%) firm zamierza pozyskać w ciągu najbliższego roku od 10 tysięcy do pół miliona złotych. Jedynie co dziesiąte przedsiębiorstwo chce ubiegać się o kwoty powyżej miliona złotych. Z badań wynika, że prawie połowa firm (45,87%) planuje skorzystać w ciągu najbliższego roku z finansowania zewnętrznego. Tylko co piąte przedsiębiorstwo stanowczo odrzuca taką możliwość, a 33% jeszcze nie zdecydowało.
Innowacje coraz ważniejsze dla firm
Nowoczesne technologie w różnych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstw wdrożyła już co dziesiąta badana firma. – Chęć wprowadzania udoskonaleń oraz zwiększenia konkurencyjności firm przez przedsiębiorców pokazuje, że coraz częściej zdają sobie oni sprawę z konieczności wprowadzania zmian, by móc przetrwać na dynamicznie zmieniającym się rynku – mówi Gawryszczak. Mimo, że większość firm deklarowała przeznaczenie pozyskanych funduszy zewnętrznych na różnego rodzaju wydatki inwestycyjne, to 38,46% potrzebowało tych środków na przywrócenie płynności finansowej. W nadchodzącym roku wydatki na innowacje będą jednym z głównych priorytetów przedsiębiorców. Jedna trzecia z firm planuje wdrożyć je u siebie. Najważniejszym wydatkiem będzie jednak zakup wyposażenia oraz narzędzi. Mniejszy będzie też odsetek przedsiębiorstw zaciągających kredyty w celu przywrócenia płynności finansowej – 35,04%. Natomiast w środki transportu będzie chciała zainwestować co czwarta firma.
Finansowanie innowacji w praktyce
Przedstawiciele firm zapytani o łatwość pozyskania finansowania na innowacje, stwierdzili w zdecydowanej większości (69,3%), że napotykają na duże lub bardzo duże utrudnienia. Jednak nie wydaje się, by to ich zniechęcało, gdyż 33,7% z nich planuje w najbliższym czasie wdrożyć nowoczesne rozwiązania w swoich firmach. – Widać wyraźny wzrost świadomości, że dzięki nowoczesnym rozwiązaniom, przedsiębiorstwo może być bardziej konkurencyjne na rynku. Firmy widzą w innowacjach szansę na rozwój i zwiększenie zysków – mówi Szymon Gawryszczak z ARI SA. Według badanych przedsiębiorstw największą trudnością w pozyskiwaniu funduszy na wdrożenie nowoczesnych technologii są skomplikowane procedury przyznawania (79%), niejasne kryteria oceny wniosków (50,8%), wysokie ryzyko niepowodzenia takiej inwestycji (29,8%) oraz duże koszty jej wdrożenia (25,8%). Większość (42,4%) badanych uważa, że najlepszym źródłem kapitału na wdrożenie innowacji są środki z dotacji UE. Przedsiębiorcy chcieliby też skorzystać z ulg podatkowych (18%) oraz preferencyjnych kredytów i pożyczek (14,4%).
Według firm jest dobrze i będzie… jeszcze lepiej
Dwóch na pięciu (39,35%) przedstawicieli sektora MŚP optymistycznie ocenia kondycję finansową swoich firm. Podobna ilość badanych twierdzi natomiast, że nie jest ona ani dobra, ani zła – 39,81%. Jedynie co piąty badany przedsiębiorca stwierdził, że jest zła. Według przedsiębiorców kondycja finansowa ich firm w najbliższym czasie nie zmieni się, tak deklaruje 43,46% badanych. Podobny odsetek (38,32%) twierdzi, że powinna ulec poprawie, a 18,23% twierdzi, że się pogorszy.
Badanie zostało przeprowadzone w dniach 7-13 stycznia 2013 roku. Zastosowano metodę CAWI – komputerowo wspomagany wywiad za pomocą ankiety internetowej. Próba badawcza składała się z 613 właścicieli i menedżerów z mikro, małych oraz średnich firm z terenu całej Polski. W badaniu zastosowano próbę kwotową. Populacja została podzielona na województwa, a następie w obrębie każdego z nich wybrano respondentów metodą losową. Część raportu dotycząca finansowania innowacji opiera się na badaniu zrealizowanym w dniach 26 listopada – 2 grudnia 2012 r. Zastosowano w nim również metodę CAWI – komputerowo wspomagany wywiad za pomocą ankiety internetowej. Próba badawcza składała się z 507 właścicieli i menedżerów z mikro, małych oraz średnich firm z terenu całej Polski. W badaniu zastosowano próbę kwotową. Populacja została podzielona, również w tym przypadku, na województwa, a następie w obrębie każdego z nich wybrano respondentów metodą losową.