źródło: www.flickr.com
Jedną z technik zarządzania przedsiębiorstwem, a zwłaszcza produkcją jest stosowanie zasad szczupłego zarządzania (Lean Management). Pozwala to na eliminowanie rozrzutności w procesach gospodarczych, w szczególności produkcyjnych.
Do lat 80 minionego wieku produkcja przemysłowa opierała się na tworzeniu drogich i materiałochłonnych produktów, które były przeznaczone dla wąskiej grupy odbiorców. Fabryki w ramach takiej koncepcji tworzyły duże zapasy materiałów i gotowych wyrobów, posiadały rozdęte biurokracje i marnowały czas swoich pracowników. Wówczas japońscy inżynierowie z zakładów Toyoty opracowali system zarządzania produkcją, który uprościł czynności wykonywane przez pracowników, lepiej wykorzystał ich czas i oszczędził im wysiłku. Wynik był rewelacyjny, linie montażowe Toyoty zredukowały koszty o połowę, jednocześnie podnosząc efektywność i pozwalając na sprzedaż z czterokrotnie większą marżą niż dotychczas.
W Polsce filozofia szczupłości znana i stosowana jest od końca lat 90. Liderem wdrożenia Lean Management jest Dolny Śląsk, gdzie już ponad 50 firm wykorzystuje techniki zarządzania przedsiębiorstwem oparte na zasadach eliminacji rozrzutności. Na czym zatem polega to cudowne odchudzanie?
Przedmiotem Lean jest eliminacja wszelkiego marnotrawstwa. Podstawą jest natomiast wartość produktu czy usługi określona zawsze przez klienta – końcowego lub kolejnego w poprzedzającym go łańcuchu dostawców i producentów. – Odchudzanie ma prowadzić do poprawy w dziedzinie jakości i niezawodności dostaw na poziomie 75-90%. I na polu redukcji kosztów na poziomie 30% – mówi prof. Tomasz Koch z Lean Enterprise Institute Polska. Owe odchudzanie sprawdziło się nie tylko w przemyśle samochodowym, w którym święciło swoje pierwsze sukcesy, ale również w administracji czy służbie zdrowia.
W przedsiębiorstwie szczupłe zarządzanie zwykle obejmuje: planowanie i sterowanie produkcją oparte na prognozach popytu, harmonogramach dostaw z uwzględnieniem wykorzystania zasobów produkcyjnych. Często dodatkowo dostępne jest zarządzanie jakością, zarządzanie dokumentami, zarządzanie pracami projektowymi i zmianami konstrukcyjnymi. Coraz częściej zasady te stosuje się w całym łańcuchu dostaw powiązanych ze sobą przedsiębiorstw.
Proponowana w Lean metoda analizy strumienia wartości, bardzo często pozwala zidentyfikować trzy rodzaje działań: 1. Tworzące wartość, 2. Nie tworzące wartości lecz aktualnie nieuniknione, np. technologicznie, 3. Nie tworzące żadnej wartości i niekonieczne – do eliminacji. Co ciekawe, jako przykład działań trzeciego rodzaju podaje się kontrolę. Liczba działań nie tworzących wartości, czyli marnotrawstwa, jest zwykle wielka.
Z oczywistych względów Lean Management musi wyjść poza firmę i objąć całość działań składających się na wytwarzanie produktu. Odchudzanie jest procesem permanentnym, prowadzonym za pomocą nieustannego zaangażowania wszystkich uczestników procesu. Odchudzona produkcja prowadzi do odchudzonego przedsiębiorstwa. Dalej należy spodziewać się odchudzonego zarządzania. Lean to proces oparty na ścisłej współpracy, który wymaga zaangażowania i dobrej woli wszystkich. Tym bardziej, że jak dostrzegają eksperci, przedsiębiorstwa wdrażające filozofię szczupłości nie zawsze dostrzegają konieczności zmiany dotychczasowego systemu zarządzania. Lean powinien stać się integralną częścią sposobu myślenia i działania najwyższego kierownictwa organizacji. Do tego powinien angażować wszystkich pracowników – tylko wtedy ma szansę powodzenia.