Kontakty międzyludzkie a sztuka słuchania

źródło: Flickr.com

Jeśli jakiś z błędów złego słuchania rozpoznasz, nie miej do siebie pretensji. To naturalna kolej rzeczy. Ponieważ większą część życia spędzamy w grupach, a nie tylko z jedną osobą, mamy znacznie więcej okazji do ćwiczenia złego słuchania. Im więcej jest osób, które mogą odpowiadać za sukces grupy, tym łatwiej Twoje złe słuchanie może ujść płazem. Wszyscy nabywamy więc nawyków złego słuchania. Na szczęście możesz je wyeliminować – bo już je znasz.

Błąd 1: słuchanie pozorne

Słuchanie pozorne następuje wtedy, gdy słuchacz udaje aktywne słuchanie, dając osobie mówiącej wiele znaków świadczących o zainteresowaniu, a w rzeczywistości myśli o czymś innym. Osoba słuchająca pozornie kiwa głową, uśmiecha się, przytakuje, często także utrzymuje kontakt wzrokowy z osobą mówiącą. Jednak może myśleć o niebieskich migdałach zamiast próbować zrozumieć perspektywę rozmówcy. Przykład sytuacji:

• żona/mąż próbuje coś Ci powiedzieć, ale w tym momencie akurat w telewizji jest film/mecz,
• spieszysz się na spotkanie, gdy na korytarzu zaczepia Cię szef i zaczyna rozmowę na temat jednego z klientów.

Błąd 2: kłótnia w milczeniu

Kłótnia w milczeniu oznacza, że słuchacz szybko formułuje opinię dotyczącą pomysłu osoby mówiącej i zaprzecza temu pomysłowi bez wysłuchania go do końca, a następnie rozpoczyna poszukiwanie w myślach argumentów przeciwko temu pomysłowi. Nie możesz dobrze słuchać, jeśli jednocześnie obmyślasz po cichu kontrargumenty. Przykład sytuacji:

• żona/mąż coś mówi, film/mecz leci za jej/jego plecami, a Ty już wiesz, że jak tylko zaczerpnie powietrze, rzucisz jadowitą uwagę „po co się mnie pytasz, skoro i tak zawsze potem robisz po swojemu?”,
• nie słuchasz szefa, ale gorączkowo szukasz skutecznej wymówki, żeby się odczepił i dał Ci wyjść z budynku.

Błąd 3: przyjmowanie założeń

Przyjmowanie założeń o znaczeniu ma miejsce, gdy odbiorca interpretuje to co zrobił lub powiedział nadawca poprzez filtr swojej kultury i w wyniku tego formułuje jakąś opinię o nadawcy. Przykład sytuacji:

• uznajesz, że żona/mąż złośliwie przerywa Ci przyjemne chwile przed telewizorem, przez co jest ostatnią zołzą/ostatnim kretynem,
• uznajesz, że szef stawia Cię przed wyborem mniejszego zła – albo się spóźnisz, albo okażesz mu brak szacunku; chyba szuka na Ciebie haka, w końcu niedługo będą roczne oceny okresowe.

Reklama

Błąd 4: atak mentalny

Atak mentalny to upieranie się, że osoba mówiąca miała na myśli to co słuchacz miałby na myśli wygłaszając takie zdanie. W dodatku jest to upieranie się trwałe, pomimo protestu ze strony osoby mówiącej. Takie zachowanie jest próbą zdominowania nadawcy lub zaprzeczenia jego wypowiedzi. Przykład sytuacji:

• dziękujesz żonie/mężowi za to, że w końcu powiedzieli Ci, iż jesteś tutaj na dożywotnim zesłaniu,
• mówisz szefowi, że jego mikrozarządzanie odbierasz jako osobisty afront dla Ciebie i całej ekipy; ta sprawa z klientem ciągnie się od paru tygodni i dopiero teraz taka afera?

Błąd 5: skupianie się na rzeczach nieistotnych

Skupianie się na rzeczach nieistotnych ma miejsce wtedy, gdy słuchacz zwraca uwagę na coś innego niż to co mówi rozmówca. Niektórzy ludzie tak bardzo zwracają uwagę na ubiór, dobór słów, gramatykę, szczegóły twarzy lub ciała, akcent lub elementy otoczenia, że pozostaje im niewiele energii, którą mogliby zainwestować w słuchanie. Jeśli ten nawyk nie jest Ci obcy, przypominaj sobie wciąż o tym, aby koncentrować się na zrozumieniu mówiącego i nie rozpraszać się. Przykład sytuacji:

• zwracasz uwagę żonie/mężowi, że ten ton jest nie do przyjęcia i nie będziesz o tym w tej chwili rozmawiać,
• zauważasz, że szef ma plamy pod pachami na koszuli i zastanawiasz się czy nie stać go na porządny dezodorant.

Błąd 6: odchodzenie od tematu

Odchodzenie od tematu ma kilka form, a wszystkie skutkują zmianą głównego wątku. Słuchacz wygłasza zdanie, które nie jest związane z tym co zostało powiedziane wcześniej, zmieniając bieg rozmowy poprzez wprowadzenie nowego tematu. Przykład sytuacji:

• pytasz żonę/męża, kiedy będzie obiad/kiedy wreszcie pozmywa naczynia po obiedzie,
• opowiadasz szefowi historię zupełnie innego klienta, bardzo zadowolonego z kontaktu z Waszą firmą.

Błąd 7: reagowanie obronne

Reagowanie obronne może nastąpić, gdy słuchacz spostrzega zagrożenie w wypowiedzi drugiej osoby – gdy ktoś „nadepnie mu na odcisk”. Na przykład możesz być wyczulony na to, że inni próbują kontrolować lub zdominować to co mówisz. Osoby, które słuchają i odpowiadają obronnie, zazwyczaj przestają próbować zrozumieć punkt widzenia drugiej osoby i dlatego mogą im umknąć ważne określenia lub wypowiedzi, które konkretyzują to co mówiący miał na myśli. Szczególnie ważne jest dbanie o to, aby nie reagować obronnie, gdy używane są słowa o silnych konotacjach emocjonalnych. Przykład sytuacji:

• mówisz żonie/mężowi, że to przecież nic strasznego, że sobie na chwilę przysiądziesz i się zrelaksujesz,
• mówisz szefowi, że Wasz dział zrobił wszystko jak trzeba, a to ten klient ma bałagan w papierach i pogubił zaległe faktury.

Obserwacja siebie i monitorowanie w jakich sytuacjach i z kim robisz powyższe błędy w słuchaniu pomoże Ci poprawić swoje relacje z innymi ludźmi. Innym ciekawym ćwiczeniem jest przysłuchiwanie się jakie błędy popełniają inni – szczególnie dobrze to widać w programach typu „gadające głowy” oraz w serialach (przoduje w tym „Moda na sukces”, ale i „M jak Miłość” też jest dobrym obiektem badawczym).

Fragment książki „Komunikacja w grupach” K. Adams i G.J. Galanes opublikowaliśmy dzięki uprzejmości Wydawnictwa Naukowego PWN.